Arquivo da categoría: magallanes

xa case

ulises

cando empecei a escribir o poema de ulises, estaba a reler algúns textos de juan gelman que son moi familiares para min non polos libros -foi hai pouco que lin por primeira vez este poema do botánico nun libro- senón polas cancións que deste e doutros poemas de gelman fixo juan cedrón.
aquí unha versión en directo gravada no canal encuentro.

o meu amigo celso díxome un día que cando está a escribir un libro, non le poesía en absoluto, para non contaminarse das sonoridades doutras poéticas.
eu teño moi asumido que a miña poesía é toda ela unha contaminación das voces de outros.
o caso é que este poema ten, desde o comezo, algúns versos que beben o seu ritmo, a súa sintaxe, deste poema de gelman, coa voz de cedrón.
e como este libro é de homenaxes, deixei constancia desa interferencia nos propios versos do poema.
pero había algo nesta pública renuncia que non acababa de pechar desde o principio.
hoxe deixo unha nova versión deste poema, onde aparecen as interferencias pero omitín os lamentos porque, certamente, non existen.

juan

este libro é unha especie de amábel rendición de contas aos anos que pasei en arxentina, onde souben o que era a poesía (ou igual aínda non sei) e tentei os meus primeiros tatexos no papel. hoxe reconstruínme noutro punto do mapa pero eses ecos están aí.
un amigo meu diría que non podo rendir contas a arxentina, a buenos aires, a gelman, a tuñón noutra lingua que non sexa aquela. non concordo. pero si recoñezo que o libro necesitas unhas licenzas lingüísticas inevitábeis. por iso sobrevive o “clavel del aire” (falaba disto hai pouco) e, neste poema a gelman, o “camalote” e ese “vos” que era “ti” até a versión anterior pero que tampouco non acababa de cadrarme.
eu trataría a gelman (trateino, cando nos vimos aquela vez) de “usté”. pero o verso é máis amigo. ou iso é o que me gustaría pensar.

juancito caminador

só unha nota: o comezo do poema de juancito caminador tamén ten o ritmo deses versos de gelman. juancito caminador é un fío ao outro poeta que marca liña a liña moitas das cousas que eu escribo: raúl gonzález tuñón.

vense baleas no horizonte do mar de vigo

ao final deste poema hai unha rima que estou empeñado en quitar pero cústame moito desfacerme de calquera das dúas palabras que alí riman:

descubriu a beleza
das perspectivas imprevistas

e que a poesía é disonante coas certezas

clavel del aire

neste poema, quiteille as itálicas ao nome da flor. se asumo o nome arxentino da flor no poema, deixo de ver a palabra como un termo estranxeiro.
nalgúns dos poemas deste libro, como noutro que está a piques de saír, as itálicas están como un modo de explicitar os diálogos que ás veces se producen dentro mesmo do texto entre dúas voces, dúas perspectivas que conversan.

magalhães

e unha cuestión de forma para rematar esta revisión: na última parte do poema de magalhães, descubrín que había cinco ou seis formas do verbo “atopar”. substituínas case todas.

magalhães resiste

fixen algúns amaños neste poema. considerei eliminar unha parte da historia para alixeirar o texto pero paréceme bonita.
ás veces cómpre renunciar a versos ou estrofas que, en si mesmas, un cre que son boas pero que, no texto todo, semellan restar máis que aportar.
pero non sempre son doadas esas renuncias.
neste caso penso que os versos deben resistir: non estou convencido de que resten e mais a historia de magalhães é o miolo do poema:
 

e o poema sobre magalhães
que no empeño por arrodear o mundo
e acadar as illas das especias
arribou sen sabelo
a terra de baleas

ou debería dicir
ao seu mar
 
 

era inverno árido
ou acaso non é posíbel
imaxinarlle outros veos
a aqueles territorios
 
 

imaxina que cres que o mundo
é máis extenso do que ditan os mapas

colles un barco
que é pequeno
se o comparas co horizonte
 

cal é a dimensión da túa certeza?

cal o límite da ousadía e do azar?
 

imaxina os ollos daquel home pequeno
ao chegar á araucanía

toda aquela vastidade erma
 

podes supoñelo
diante daqueles animais
a deambular na enseada inhóspita
e súa
e preciosa
 

pavor ou calma
nacería dos seus cantos?
 
 

pero o destino de magalhães
era aínda longo
e resistiu
a aquela harmonía insólita
e continuou viaxe incerta
 

ou acaso atopara
ante aqueles seres ilimitados
a fronteira do seu valor
 

partiu

puxo proa máis ao sur
na teima do paso procurado

atopouno
e herdoulle o seu nome

e nomeou pacífico
o océano que atopou ao cabo
 
 

imaxínate coas forzas no límite
despois de atravesar
todo o mundo coñecido

e ao contornar as marxes
atopas outro horizonte
aínda máis esgotador
 

aquel novo mar enfrontou magalhães

e dobregouno tamén
pero morreu sen sabelo
 

no estrondo da batalla
na lanza que o atravesa
volveu escoitar
o canto das baleas

música de fondo para a mágoa
de quen morre privado da certeza
de que aquel fose
ou non
o seu horizonte
 

axustes aquí e alá

no poema de magallães, fixen algúns pequenos cambios:
partín dous versos moi longos
retoquei algúns versos (unha palabriña aquí, outra alá)
reestruturei os cortes de verso da última estrofa.

no poema de ulises:
engadín uns espazos maiores entre algunhas estrofas
quitei un pequeno verso
partín en dous outro
e cambiei un “derradeiro” por “último” aínda que non estou moi seguro… o “derradeiro” érao para o ulises do poema, porque non sabía o seu destino. pero despois non o foi…

no da balea varada, deille unha voltiña a unha parte que non acababa de soarme de todo ben.

no poema do encerro (ou da fuxida):
modifiquei un verso para evitar a reiteración dunha palabra
e mais espallei un pouco unha imaxe para redondear o sentido e, de paso, mellorar o ritmo da estrofa
por último puxen un par de estrofas un algo máis á dereita e cambieinas a itálica para que a enumeración de ideas tivese un aquel de diálogo que lle dá máis fluidez, penso, ao poema

e a ver se este 1 de maio aínda dá para algo máis.

magalhães escoita o canto da balea

con este comezo, o poema aspira a ser o que peche o libro.
velaquí unha primeira versión en verso. fáltalle aínda, pero avanza.

 

e o poema sobre magalhães
que no empeño por arrodear
o mundo
e acadar as illas das especias
arribou sen sabelo
á terra das baleas

ou debería dicir
ao seu mar

 

sería inverno árido
ou acaso non é posíbel
imaxinar doutro clima
a terra dos araucanos

 

imaxina que cres
que o mundo é máis extenso
do que dictan os mapas

que colles un barco
un que pode destruírte
pero que é pequeno se o comparas
co horizonte

cal é
a dimensión da túa certeza?

cal o límite da ousadía
e da ventura?

 

imaxina os ollos
daquel home pequeno
ao chegar a araucania

toda aquela vastedade erma

 

imaxínao diante
daqueles animais fantásticos
que divisou a deambular maxestosos
naquela enseada inhóspita
e súa
e preciosa

pavor ou calma
acompañaría o alborecer
arrodeado de vento e mar profundo
e os seus cantos?

 

pero o destino de magalhães
estaba aínda moi lonxe

(non tanto como desexaba
pero el non o sabía)

e decidiu non deixarse levar
por aquela harmonía insólita

e continuar viaxe incerta

 

ou acaso atopara
ante aqueles seres inconmensurábeis o límite do seu valor

 

e partiu un día
das paisaxes ermas

puxo proa máis ao sul
na teima do paso procurado
e atopouno
e herdoulle o seu nome
e nomeou o océano pacífico

 

imaxina que as túas forzas están
no límite
despois de atravesar
todo o mar coñecido

e que ao contornar as marxes
atopas outro horizonte
máis agotador aínda

 

aquel novo mar enfrontou
magalhães

venceuno tamén
pero morreu sen sabelo
cando xa acadara outra vez
o mundo coñecido

 

e no estrondo da batalla
na lanza que o atravesa
volveu escoitar o canto das baleas

morreu triste
porque non dera atopado a calma porque non tiña certeza de que aquel fose
o seu horizonte

magallanes

engado hoxe os apuntes para un novo poema.

e o poema sobre magallanes / que no seu empeño por chegar / ás indias arrodeando o mundo / arribou á terra das baleas / ou debería dicir / ao seu mar / e divisou algúns daqueles / animais fantásticos / nunha enseada árida é preciosa
pero o seu destino estaba aínda / moi lonxe / (moi preto pero el non o sabía) / e decidiu non deterse / e continuar viaxe incerta /
e morreu sen chegar / ás indias / sen escoitar o canto das baleas / sen atopar a calma / sen coñecer o seu / verdadeiro / horizonte